Sporen op de weg: Phénix Varbanov
Phénix Varbanov (Sofia, 1962) is de zoon van het kunstenaarsechtpaar Marin Varbanov en de Chinese Song Huai-Kuei. Van 1979 tot 1987 studeerde hij aan het Lycée Pilote de Sèvres (afdeling tekenen) en aan de École Nationale Supérieure des Beaux-Arts (ENSBA) in Parijs. In 1987 en 1988 specialiseerde hij zich aan de Chinese Kunstacademie in Hangzhou. Zijn interesse voor de traditionele Chinese inkttechniek op papier dateert van zijn verblijf aan de Chinese Centrale Academie voor Schone Kunsten in Beijing in 1985. In datzelfde jaar presenteerde hij zijn eerste werken op papier met Chinese inkt in de Galerie Pierre Cardin in Parijs. Vanaf die tijd is hij trouw gebleven aan papier en Chinese inkt, al meer dan dertig jaar. Het traditionele Chinese papier heeft vele varianten – het kan zeer fijn zijn, bijna breekbaar op het eerste gezicht, maar onverwacht krachtig in de werkelijkheid. Gefascineerd door de mogelijkheden die het papier hem bood experimenteerde Phénix met het wrijven over oppervlakten in reliëf, met het vouwen en uitrekken van papier. De eigenschap van het Chinese papier is dat het zich leent voor de meest delicate aanraking zowel als voor het brute pletten. Het schijnt zich nederig te onderwerpen terwijl het zowel tederheid kan uitstralen als explosies van ongekende kracht. De mogelijkheden van de inkt zijn op gelijke wijze eindeloos – deze kan opgebracht worden als een wonde of heel delicaat en hij wordt langzaam geabsorbeerd waarbij de onderscheiden nuances opgezogen worden door het papier. Van het diepste zwart tot in alle mogelijke nuances grijs. Het geluid van de door het papier opgeslokte inkt is als het ware hoorbaar en de echo ervan kan weerklinken in de ziel van de sensitieve beschouwer.
Phénix Varbanov gaf zijn eerste belangrijke tentoonstelling de titel mee China Syndroom. Deze titel was niet simpelweg een erkenning van zijn obsessie met Chinese materialen die hem in staat stelden de navelstreng met de afkomst van zijn moeders te vitaliseren.
Het printen op gevarieerde oppervlaktes, het wrijven waarbij het dunne Chinese papier in staat was zelfs de meest subtiele vibratie op te nemen, de papilachtige (oneffen, knobbelachtige) lijnen van de oppervlaktes, het in elkaar frommelen, het opbrengen van de inkt en het glad strijken bij het lijmen van het papier spelen een belangrijke rol. Het vierkant was het basismotief bij het printen alsof Phénix daardoor naar de bron keek om daar een glimp op te vangen van de lagen geschiedenis uit oude vervlogen tijden, die lagen opgeslagen in zijn onderbewustzijn, van waaruit bijna een beeld naar voren komt. Hij schijnt netten uit te werpen met de vage hoop dat de geesten van beelden tevoorschijn komen om gevangen te worden. In zijn beste werken is hun adem speurbaar, het verlangend anticiperen op hun verschijning. Daarin lag hun kracht. Die tentoonstelling markeerde zijn niet aflatende belangstelling voor de ronde vorm, waar Yin en Yang, vrouwelijke en mannelijke energie, donkerte en licht elkaar soms teder omhelzen en soms ook stevig botsen. Het verkreukte en beschilderde papier waarin zelfs de grootste Feng Shui meester in het labyrint van bergen en dalen zou verdwalen, fluisterde mij toe of schreeuwde dat het hem gelukt was, dat hij gewonnen had. De schreeuw van een vogel die opstijgt uit de ruwe zee.
In zijn werk uit de negentiger jaren verschijnen de gedrukte cirkels en de ronde netten. De functie ervan was om de verwarde emoties tot rust te brengen. Dat was ook de tijd dat de penseelstreek meer en meer duidelijk te onderscheiden viel, zelfs op de voorgrond trad in sommige van zijn werken.
In de tentoonstelling bij Raiko Aleksiev Gallery (Sofia, herfst 2016) toont Phénix werk uit verschillende periodes, maar vooral uit de laatste twee jaar. De meeste werken zijn speciaal gemaakt voor zijn eerste solo-expositie in Bulgarije. Het is nu tijd om terug te keren naar de roots van zijn vader (dat is mijn gevoel). De titel van de tentoonstelling Sporen op de weg is niet toevallig. Ik zou zelfs willen stellen dat zij niet simpelweg sporen op de weg zijn maar bekentenissen over voorvallen en gebeurtenissen langs de weg. Ogenblikken van sprankelende en bruisende vreugde maar ook momenten van ondragelijke zwaarte. De gevoelsexplosies en de krachtige penseelbewegingen, die voortkomen uit zulke uiteenlopende gevoelens gaan samen met beschouwende verlichting, golven van tere ontroering, waar water de inkt heeft getemd. En dit temmen is een overwinning van de eeuwigheid op het gebeuren, van het fluisteren over het schreeuwen.
Krassimir Iliev, curator Sofia Art Gallery
ФЕНИКС ВЪРБАНОВ
САМОСТОЯТЕЛНИ ИЗЛОЖБИ
2016 – Следи по пътя, галерия Райко Алексиев, София
2014 – International Contemporary Art Fair, галерия L’aleatoire, Вилнюс, Литва
2013 – Фън шуй, галерия Cité Internationale des arts, Париж
2012 – Soylent Spectrum, Sarah Neiger Art event, Париж
2010 – Тяло и душа, галерия 1shot, Париж
2008 – Полиморфия, Maison de la Chine, Париж
2008 – Същата стара история, галерия Dragon, Париж
2007 – Today, Today Art Museum, Пекин
2006 – Галерия Soho, Пекин
2006 – China International Gallery Exhibition, галерия La Bartesca-Masnata, Пекин
2003 – Галерия Minsky, Париж
1998 – Галерия Schweitzer, Люксембург
1997 – Галерия Maison de la Chine, Париж
1994 – Галерия Bellefroid, Париж
1992 – Китайски синдром, галерия на Централна Академия за изящни изкуства, Пекин
1989 – Ластици, Ets Phonographigues de l’est, Париж
1988 – Галерия на Академия за изящни изкуства, Париж
УЧАСТИЯ В ИЗЛОЖБИ
2014 – Zhangjiajie International Painting-Camp, Джандзядзие, Kитай
1997 – Collection of Art, Галерия Court Yard, Пекин
1997 – Art chinois contemporain, Espace Belleville, Париж
1997 – Любов от пръв поглед, Espace Pierre Cardin, Париж
1997 – SAGA’97, Париж
1995 – China Art Expo, Пекин
1993 – Art Asia, Хонконг
1989 – Китайска авангардна живопис-Национална академия за декоративно изкуство, Париж
1989 – Международно биенале на графиката, Варна, България
1988 – Четирима авангардни художници, Ханджоу, Китай
1987 – Галерия на Академия за изящни изкуства, Париж
1985 – …И след десет години, Espace Pierre Cardin, Париж
ПРОИЗВЕДЕНИЕ В ПУБЛИЧНО ПРОСТРАНСТВО
1995 – Conseil Economique et Social, Париж
ОБРАЗОВАНИЕ
1988 – Master in Fine Arts, École Nationale Supérieure des Beaux-Arts, Париж
За изложбата в галерия „Райко Алексиев“ Феникс Върбанов представя работи от различни периоди, но преобладават тези, правени през последните две години, повечето от тях специално за първата му изложба в България. Неслучайно тя е назована „Следи по пътя“, а този път преминава през различни държави, култури и традиции.Творчеството на Феникс носи отпечатъка на три култури – България, Китай, Франция.
Роден е в София през 1962 година в семейството на художниците Марин Върбанов и Сун Хуай Куей. Професорът по декоративен текстил в Художествената академия Марин Върбанов е основател на българската текстилна школа, представял свои произведения в Париж, Москва, Прага, Варшава, Берлин, Сан Франциско, Вашингтон.
Живее и преподава в Париж, а животът му се променя, след като през 1954 г. отива на специализация в Китай и се запознава с бъдещата си съпруга Сун Хуай Куей. Тя е вярна спътница и съмишленица на Марин Върбанов, кръщава на негово име Текстилния и артистичен център в Китай, който създава. Работи в областта на текстила и висшата мода в България, Франция, Китай.
Била е представител на Пиер Карден за Източна Европа и Китай. Марин Върбанов и Сун Хуай Куей имат две деца, които следват пътя на родителите си. Първородната - Боряна, живее и работи в Пекин, а Феникс се установява в Париж. И двамата обаче не прекъсват връзките и приятелствата си с България.
Използването на традиционни китайски техники на работа с туш върху хартия е характерно за Феникс и датира от 1985 година, когато художникът пребивава в Централната академия за изящни изкуства, Пекин. Със своите първи творби, изпълнени с китайски туш върху хартия, участва през същата година в галерия Пиер Карден в Париж и оттогава остава верен на хартията и туша. През 1987/88 г. специализира в Китайската академия по изкуствата, в Ханджоу.